Koncepcja ekologicznej nieświadomości

Data ostatniej aktualizacji: 14.06.2022

Według Theodora Roszaka ekologiczna nieświadomość stanowi rdzeń ludzkiej tożsamości. W jaki sposób powrócić do tego stanu? Jak zapomnieć o wszechobecnym konsumpcjonizmie i globalistycznych poczynaniach światowych przywódców, które przekładają się na codzienne życie i decyzje jednostek? Powrót do korzeni i zmiana myślenia mogą sprawić, że natura będzie traktowana na równi z człowiekiem. Według koncepcji Junga, to właśnie zbiorowa nieświadomość stanowi dla człowieka łącznik ze światem natury. 

Spis treści:

1. Człowiek i jego wrodzona współzależność z przyrodą
2. Czym jest zbiorowa nieświadomość? Koncepcja Junga.
3. Ekologiczna nieświadomość w odniesieniu do zbiorowej nieświadomości
4. Główne cele ekologicznej nieświadomości
5. Jak sięgnąć do ekologicznej nieświadomości?

Ten artykuł przeczytasz w 4 minuty.

Człowiek i jego wrodzona współzależność z przyrodą

Jako ludzie jesteśmy odpowiedzialni za kryzys związany ze stanem środowiska naturalnego. Należymy do gatunku, który jest odpowiedzialny za szereg destrukcyjnych działań wymierzonych pośrednio lub bezpośrednio w ekosystem. Człowiek ma przewagę nad środowiskiem naturalnym, ponieważ może stwarzać normy oraz definiować cele. Wśród tych wszystkich codziennych poczynań miliardów ludzi pojawiają się pojęcia ekologicznej nieświadomości i nieświadomości zbiorowej. Uczymy się wciąż bycia wrażliwym, ale tylko w stosunku do samych siebie oraz do innych przedstawicieli naszego gatunku. Człowiek ma w sobie jednak wrodzoną współzależność z przyrodą, jednak została ona “uśpiona” – zastąpiona fałszywymi potrzebami wykreowanymi przez przemysł. Dlaczego homo sapiens nie może wrócić do swoich korzeni, o których pisze Roszak?

Wybrane dla Ciebie: Nasze kursy online

Czym jest zbiorowa nieświadomość? Koncepcja Junga

Carl Gustav Jung to szwajcarski psycholog, psychiatra, a także malarz. To właśnie on był jednym z twórców psychologii głębi, którą w późniejszym czasie opracował i stworzył własną koncepcję dotyczącą postrzegania związku człowieka z naturą. Teoria ta głosi, że istnieją dwa rodzaje nieświadomości. Pierwszy to nieświadomość indywidualna, która dotyczy bezpośrednio każdej jednostki i polega na przetwarzaniu informacji oderwanych od pola świadomości. Drugi rodzaj nieświadomości, to szeroko rozumiana nieświadomość zbiorowa. W tym przypadku badanie dotyczyły zachowań ludzkich wynikających z nieświadomości. Takich, które są jednakowe dla całego gatunku ludzkiego.

Jung twierdził, że każdy człowiek na ziemi posiada wrodzone kolektywne wzorce doświadczania. Kształtują się one pod wpływem różnych sytuacji, co ma istotny związek z formowaniem świadomości człowieka. Zdaniem badacza, cały ten proces zachodzi w podświadomości, dlatego większość jednostek nie ma na niego żadnego wpływu. Tę wiedzę sprytnie wykorzystują koncerny przemysłowe, które poprzez przekaz podprogowy kształtują ludzki światopogląd.

Może Cię zainteresować: Czym jest ekopsychologia?

Ekologiczna nieświadomość w odniesieniu do zbiorowej nieświadomości

Nieświadomość zbiorowa to według Junga jedna z wielu części ludzkiej psychiki. Koncepcja autora zakłada, że ludzki mózg jest zbudowany zawsze w taki sam sposób, dlatego u każdego występuje podobny wzorzec myślenia, zachowania i reagowania. Taki schemat działania jest skutkiem ewolucji człowieka – powtarzające się od wieków doświadczenia sprawiły, że powyższe czynności uważa się za wrodzone. Według teorii Junga zbiorowa nieświadomość cały czas jest poddawana ewolucji. Idąc tym tropem, w człowieku została wykreowana sztuczna bariera, poprzez rozwój miejskiej psyche. Jako konsumenci, z wpojoną chęcią posiadania, ludzie mają zaburzoną diagnozę własnych potrzeb. Oczywiście, jest to skutek celowych działań, podejmowanych w ramach kapitalistycznego modelu gospodarczego. 

Nieustający rozwój aglomeracji miejskich, infrastruktury oraz postęp technologiczny sprawiają, że człowiek jako jednostka i jako gatunek odłączył się od świata naturalnego. W natłoku informacji i bezustannym utrwalaniu współczesnych norm ekonomicznych, ludzki mózg wciąż ewoluuje, co doprowadza do zmian wykształconych zachowań. Z upływem czasu oraz w związku z rozwojem technologicznym, ekologiczna nieświadomość gatunku się zaciera. Ta niewidzialna struktura, która od wieków łączyła człowieka ze wszystkim, co naturalne, przestaje istnieć. Według koncepcji Junga, takie zaburzenia sprawiają, że człowiek jako jednostka przestanie w końcu istnieć, ponieważ ludzkie życie jest uzależnione od kondycji naturalnego środowiska. 

Może Cię zainteresować: Strach i lęk — czy wiesz, czym się różnią?

Główne cele ekologicznej nieświadomości

Człowiek jako jednostka, a także w wymiarze całego gatunku, może powrócić do swoich korzeni. Ma to jednak ścisły związek z ponownym odkryciem i kontaktem z wartościami, które niesie ekologiczna nieświadomość. Jest to dostępne dla każdego, ponieważ ekologiczna nieświadomość znajduje się u podstaw ludzkiej psychiki. 

Jak sięgnąć do ekologicznej nieświadomości?

• poprzez przewartościowanie ludzkiego życia i zrozumienie, że kreowane przez koncerny przemysłowe potrzeby są zafałszowane,
• powrót do lokalnej produkcji żywności bez konieczności transportowania jej z jednego końca świata na drugi,
• zwiększenie nakładów na społeczne projekty związane z naturalnym środowiskiem w szkołach i placówkach pozaszkolnych,
• budowanie w psychice etycznej odpowiedzialności za środowisko naturalne, od którego jest bezwzględnie zależne ludzkie życie,
• wywieranie nacisku na polityków, by wprowadzane prawo i ograniczenia lepiej chroniły planetę.

Zarówno teoria Junga, jak i koncepcja Roszaka dotycząca ekopsychologii i ekologicznej nieświadomości współczesnego społeczeństwa, znalazły wielu zwolenników. Faktem jest, że wraz z globalnym rozwojem, człowiek oddala się od natury. A wbrew powszechnemu myśleniu, ludzie nie sprawują władzy nad tym, co określane jest przez nich jako naturalne środowisko. Zarówno człowiek, jak i natura mogą korzystać z walorów trzeciej planety w układzie słonecznym – Ziemi, ale tylko i wyłącznie przy zachowaniu wzajemnego szacunku.

Źródła:

1. Jung C. G., O psychologii wschodniej medytacji. Wydanie 1. Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok, 1989, s.165.
2. Roszak T., Ekopsychologia: osiem zasad, opublikowane w miesięczniku „Dzikie życie” 4/154 2007 KWIECIEŃ 2007.