Naturally Balanced > Edukacja i ekologia > Głaz narzutowy – co to? Głazy narzutowe w Polsce

Głaz narzutowy – co to? Głazy narzutowe w Polsce

Opublikowano: 28/04/2022
Naturally Balanced

W redakcję NB zaangażowani są eksperci swoich dziedzin, którzy wspólnie Tworzą dla Ciebie najlepsze treści, oparte na swojej wiedzy i doświadczeniach.

Głazy narzutowe rozsiane są po Polsce, stanowiąc jeden z dowodów na przebieg plejstoceńskich lądolodów. Skąd do nas dotarły, czym się charakteryzują i gdzie można je spotkać? O tym dowiesz się z niniejszego artykułu.

Spis treści:

  1. Głazy narzutowe – czym są i skąd się wzięły?
  2. Występowanie głazów narzutowych na świecie
  3. Gdzie można spotkać głazy narzutowe w Polsce?
  4. Trygław – największy głaz narzutowy w kraju
  5. Do czego wykorzystuje się głazy narzutowe?

Ten artykuł przeczytasz w 3 minuty.

Głazy narzutowe – czym są i skąd się wzięły?

Głazy narzutowe, nazywane również narzutniakami lub eratykami, to bloki skalne o różnych rozmiarach, które przyniesione zostały przez lądolód. Występują najczęściej wraz z innymi tworami polodowcowymi, np. piaskami, żwirowiskami czy glinami. Choć wiele tego typu tworów ulega na przestrzeni wieków zniszczeniu, duża część głazów narzutowych zachowała się w dobrym stanie, ze względu na swoją wysoką odporność na czynniki klimatyczne.

Występowanie głazów narzutowych na świecie

Głazy narzutowe można spotkać w największym stopniu w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Kanadzie oraz północnych obszarach Stanów Zjednoczonych. Wspólną cechą tych miejsc jest to, że to właśnie tam dotarły plejstoceńskie lądolody. Największy głaz narzutowy – Lewiatan, znajduje się w australijskim stanie Wiktoria. Jego wymiary to 33 x 21 x 12 metrów. Słynne, olbrzymie głazy występują również w Namibii, Portugalii oraz w Estonii.

Może Cię zainteresować: Nasze kursy online

Gdzie można spotkać głaz narzutowy w Polsce?

W Polsce dokładnie 1083 głazy narzutowe objęte zostały ochroną jako pomniki przyrody nieożywionej. W większości dotarły one do naszego kraju z Półwyspu Skandynawskiego, Finlandii oraz Estonii poprzez lądolód skandynawski, który w epoce plejstoceńskiej kilkakrotnie pojawiał się na terytorium dzisiejszej Polski. Kierunek ruchu tego lądolądu można było zrekonstruować właśnie na podstawie podobieństw między głazami narzutowymi. Naturalnie, najwięcej głazów tego typu można spotkać w północnej części kraju – województwach: mazowieckim, pomorskim i warmińsko-mazurskim.

Trygław – największy głaz narzutowy w kraju

Największy głaz narzutowy w Polsce to Trygław, znajdujący się w Tychowie, w powiecie białogardzkim, w woj. zachodniopomorskim. Jego obwód wynosi aż 50 metrów, a długość – 16 metrów. Jego szacowna masa to ok. 2000 ton. Z Trygławem związane są liczne miejscowe legendy. Co roku w dzień Wszystkich Świętych, znajdujący się na terenie lokalnego cmentarza głaz, służy jako ołtarz, przy którym odprawiana jest msza.

Do czego wykorzystuje się głazy narzutowe?

Eratyki od wieków wykorzystywane były jako materiał budowlany, po czym zaczęto je stosować również do cokołów budynków, wykładzin elewacyjnych oraz nagrobków i pomników. Obecnie, wykorzystuje się je m.in. do brukowania ulic, budowy dróg oraz wyrobu kostki i kruszywa. Głazy narzutowe stanowią też element dekoracyjny, czego przykładem jest np. Golgota przy sanktuarium w Licheniu. Jak wspomniano jednak wcześniej, ponad 1000 takich głazów znajduje się w Polsce pod ochroną, a zatem jako budulec wykorzystywane są głównie mniejsze głazy.

Przeczytaj również: Jak rozwijać relacje z naturą w mieście?

Źródła:

  1. Sylwestrzak H., Kachnic J., Kamienne tworzywo sztuki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2010, s. 271.
  2. Czernicka-Chodkowska D. – oprac., Zabytkowe głazy narzutowe na obszarze Polski, Warszawa 1983.
  3. https://zywaplaneta.pl/glazy-narzutowe-eratyki/, dostęp: 16.11.2021.
  4. https://biurorekordow.pl/najwiekszy-glaz-narzutowy-w-polsce/, dostęp: 16.11.2021.
Naturally Balanced

W redakcję NB zaangażowani są eksperci swoich dziedzin, którzy wspólnie Tworzą dla Ciebie najlepsze treści, oparte na swojej wiedzy i doświadczeniach.