Dobre ziółka, czyli napary funkcjonalne

Data ostatniej aktualizacji: 11.08.2022

Dzięki swoim wspierającym i leczniczym właściwościom herbatki i napary funkcjonalne zdobywają coraz większość popularność. Odpowiedni dobór ziół przynosi szereg korzyści dla człowieka i jego zdrowia. Zdecydowaną zaletą naparów jest prosty i naturalny skład, nie znajdziemy w nich sztucznych dodatków ani aromatów.  Czym są napary funkcjonalne i jak wybierać?

Spis treści:

1. Czym jest żywność funkcjonalna
2. Cechy żywności funkcjonalnej
3. Zioła ze sklepu czy zebrane przez siebie?
4. Jak tworzyć własne kompozycje naparów?
5. Jak prawidłowo wykonać napar?

Ten artykuł przeczytasz w 4 minuty.

Czym jest żywność funkcjonalna

Zacznijmy od tego, że zdrowa dieta jest niezwykle ważna dla naszego organizmu, wpływa na każdą strefę życia, wprowadza balans i stan homeostazy. Zdecydowanie lepiej jest zapobiegać niż leczyć, dlatego świadomy wybór zdrowych produktów daje nam szansę na zachowanie zdrowia na długi czas, poczucie siły i witalności. Wyróżniająca się grupą produktów spożywczych jest tak zwana żywność funkcjonalna, na którą szczególnie powinniśmy zwrócić uwagę. Żywność funkcjonalna to stosunkowo nowe określenie, jednak nabiera coraz większego znaczenia w codziennym odżywianiu. To określenie po raz pierwszy zostało użyte na początku lat 90-tych XX wieku i wywodzi się z kultury wschodu, według której pożywienie traktuje się jako lek. 

Oprócz standardowego podejścia do jedzenia, które dostarcza nam niezbędnych wartości odżywczych, żywność funkcjonalna ma jeszcze jedno bardzo ważne zadanie – wywiera korzystny i ponadprzeciętny wpływ na nasze zdrowie.

Wybrane dla Ciebie: Nasze kursy online

Cechy żywności funkcjonalnej

• Ma niebagatelne znaczenie dla prawidłowego rozwoju zdrowia fizycznego i psychicznego,
• Wspiera organizm na każdym kroku,
• Wpływa na stan homeostazy organizmu i  poprawę zdrowia. Oprócz tego, że jest bogata w substancje odżywcze, wywołuje korzystne działanie na organizm – może być uważana  jako żywność o znaczeniu terapeutycznym,
• Zmniejsza ryzyko powstawania chorób, działa profilaktycznie,
• To produkty, które wspierają nasz organizm pod bardzo szerokim względem,
• Dzięki dużej ilości antyoksydantów hamuje procesy starzenia organizmu i ma wpływ na prawidłową kondycję psychofizyczną. 
• Hamuje powstawanie chorób cywilizacyjnych (wysokie ciśnienie, problemy krążenia, nowotwory, bezsenność, depresja)

Żywnością funkcjonalną są również napoje. Funkcjonalne herbatki i napary to napoje, których zadaniem jest spełnienie określonej funkcji w organizmie — np. uzupełnienie soli mineralnych, nawodnienie, wpłynięcie w pozytywny sposób np. na serce, układ nerwowy, pokarmowy. Zioła występujące obok nas mają często szerokie zastosowanie, bogatą historię użytkowania i liczne badania dowodzące ich skuteczności. Napary funkcjonalne działają przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie, regulująco. Ze względu na dobór i odpowiednie skomponowanie mieszanki ziołowej, napary funkcjonalne wspierają nasze zdrowie i łagodzą pojawiające się dolegliwości. Możemy znaleźć gotowe herbatki z działaniem wspomagającym wzrost odporności, działanie detoksykujące, wpływające na przemianę materii, ciśnienie, jak również te wpływające na nastrój i kojące nerwy.

Z jakich części roślin najczęściej sporządza się napar? Najlepiej sprawdzą się kwiaty, liście, ziele, drobne nasiona i owoce. Korzenie raczej nadają się bardziej do przygotowania wywaru, ponieważ potrzebują więcej czasu na uwolnienie związków aktywnych.

Sprawdź: Rośliny funkcjonalne

Zioła ze sklepu czy zebrane przez siebie?

Jeśli chodzi o to pytanie, to nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jeśli wybieramy gotowe mieszanki ziołowe, zdecydowanie sprawdzajmy jeśli jest taka możliwość pochodzenie ziół, czy są ekologiczne. Raczej starajmy się unikać naparów zapakowanych w pojedyncze saszetki. Dlaczego? Po pierwsze trzeba mieć na uwadze, że do takich saszetek nie zawsze trafiają najlepszej jakości zioła, po drugie z saszetek może wydzielać się mikro i nanoplastik, który potem trafia do gotowego napoju. Starajmy się zatem wybierać sprawdzone marki zielarskie z wysoką jakością surowców zielarskich. Nie zawsze możemy sami zebrać zioła, których akurat potrzebujemy. Odwiedziny zatem w sklepie zielarskim czy aptece mogą być dobrą alternatywą. Wielką zaletą gotowych mieszanek jest to, że są odpowiednio dobrane pod kątem działania, często standaryzowane, więc za każdym razem uzyskamy takie samo działanie czy smak. Z kolei własnoręcznie zbieranie ziół przynosi satysfakcję i możliwość skorzystania ze świeżych ziółek, które są bardzo aromatyczne, zawierają olejki eteryczne oraz wodę. Ze względu na to ogólna zasada jest zatem taka, że używamy połowę mniej ziela suszonego niż świeżego. Zbierając zioła i chwasty pamiętajmy o tym, żeby były to miejsca jak najbardziej naturalne, z dala od zgiełku miast i samochodów. 

Jak tworzyć własne kompozycje naparów?

Tworzenie własnych naparów jest niezwykłą sztuką. To z pozoru proste zadanie, jednak trzeba zwrócić szczególną uwagę na dobór ziół. Nie tylko liczy się smak takiej mieszanki ziołowej, ale przede wszystkim tworząc napary funkcjonalne, czyli o działaniu proleczniczym stawiamy na właściwości ziół. Zioła niosą ogromną moc i najlepsze efekty uzyskamy stosując je systematycznie i regularnie. Pijąc ziołowe napary raz na miesiąc i oczekiwanie efektów może mijać się z celem i na stale zniechęcić nas do ziołowych eksperymentów. W przypadku ziół pamiętajmy, że do zauważenia ich działania potrzebny jest czas.

Napary funkcjonalne mają za zadanie wspierać nasze zdrowie, więc tworząc własne mieszanki wybierajmy zioła najlepiej ekologiczne i ze znanego źródła. Niektórzy ziołowi eksperci zalecają łączenie poszczególnych ziół w równych proporcjach, np. po 50 gramów z każdego wybranego ziela. Inną techniką zwłaszcza na początek przygody komponowania własnych herbatek funkcjonalnych jest łączenie niewielkiej ilości ziół, które względem siebie działają synergistycznie. Ustalmy bazę naszego naparu np. 3 konkretne zioła, następnie do tego dobieramy zioła wzmacniające naszą mieszankę. Na sam koniec dobieramy składniki które wpływają na walory smakowe i aromatyczne.

Pamiętajmy o tym, że:

• Liczą się proporcje, nie zawsze więcej znaczy lepiej, 
• Nie łączymy ze sobą ziół i ekstraktów o przeciwstawnych właściwościach,
• Świeże zioła często nie są aż tak aromatyczne jak te w wersji ususzonej,
• Część związków roślinnych może nie rozpuszczać się w wodzie,
• Im dłużej parzymy napar, tym będzie mocniejszy będzie smak,
• Aby zminimalizować goryczkę w smaku możemy dodać odrobinę soku z cytryny,
• Przed przystąpieniem do stosowania naparów ziołowych sprawdźmy czy występuje interakcja z przyjmowanymi lekami

Jak prawidłowo wykonać napar?

Sporządzanie naparu jest najpopularniejszą techniką przygotowywania ziół. Przygotowujemy je bezpośrednio przed spożyciem, ponieważ nie są aż tak trwałe jak maceraty lub odwary. Są natomiast niezwykle proste do przygotowania. Wystarczy zalać wrzątkiem odważoną ilość ziół i pozwolić na to, aby wszystkie (hydrofilowe) związki aktywne przeszły do wody. W tym celu przykrywamy naczynie i odstawiamy do naparzenia. W zależności od surowca i tego jak bardzo mocny chcemy mieć napar, zostawiamy na 5-15 minut. Następnie odcedzamy i pijemy.

Przeczytaj także: Zdrowie z natury, czyli ziołowe napary prosto z łąki

Źródła:

• Ożarowski A., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987 
• Trela A., Szymańska R., Żywność funkcjonalna w profilaktyce (Kraków), Wszechświat, t. 119, nr 13/2018