Naturalnie w Równowadze > Umysł i ciało > Psychologia > Przemoc domowa niejedną ma twarz – poznaj jej rodzaje

Przemoc domowa niejedną ma twarz – poznaj jej rodzaje

Opublikowano: 14/12/2021
Justyna Janusz

Jestem absolwentką psychologii stosowanej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Odbyłam staż w 5. Wojskowym Szpitalu Klinicznym z Polikliniką w Krakowie na Oddziale Psychiatrii oraz w staż w Szkole Psychoterapeutów Instytutu Gestalt. Ukończone kursy: Interwencja Kryzysowa w Zachowaniach Suicydalnych, Racjonalna Terapia Zachowania I, Akademia Coachingu. Pracowałam w Punkcie Interwencji Kryzysowej w Wieliczce. W ramach współpracy z rosyjską organizacją Perspektivy zajmowałam się osobami niepełnosprawnymi w Sankt Petersburgu. Obecnie udzielam konsultacji online i prowadzę bloga psychologwsieci.pl.

Data ostatniej aktualizacji: 14.12.2021

Przemoc domowa to powszechne zjawisko. Niestety, trudno jest ocenić jego rozmiar. Co prawda, istnieją policyjne statystyki, ale nie obrazują one skali problemu. Po pierwsze dlatego, że wciąż wiele przypadków przemocy domowej nie zostaje nigdzie zgłoszonych w myśl zasady, że „brudy pierze się w domu.” Inna sprawa, że wiele osób nie jest nawet świadomych, że tej przemocy doświadcza. Ma ona bowiem różne twarze, nie zawsze łatwe do rozpoznania. Kolejny czynnik to często brak reakcji ze strony otoczenia. 

Spis treści:

  1. Czym jest przemoc domowa?
  2. Przemoc domowa – rodzaje i jej przejawy
  3. Podsumowanie

Ten artykuł przeczytasz w 4 minuty.

Czym jest przemoc domowa?

Na początku warto zdefiniować zjawisko przemocy domowej. Polega ono na tym, że konkretny członek rodziny wykorzystuje swoją uprzywilejowaną pozycję względem bliskich, aby ich upokorzyć, zranić czy też ograniczyć ich wolność. Agresor zawsze posiada przewagę nas swoimi ofiarami, może np. być żywicielem rodziny, dominować fizycznie lub psychiczne. Co ważne, jego działania są intencjonalne i zawsze wywołują u drugiej osoby cierpienie. W Polsce najczęściej osobami doświadczającymi przemocy domowej są kobiety i dzieci. Związane jest to w dużej mierze ze wzorcami rodzinnymi przekazywanymi z pokolenia na pokolenie oraz patriarchalną kulturą. Nie oznacza to jednak, że agresorami są zawsze mężczyźni i mężowie. Przemoc domowa może być stosowana np. przez dorosłe dziecko wobec rodzica, żonę wobec męża, syna wobec matki czy starszego rodzeństwa wobec młodszego.

Przemoc domowa – rodzaje i jej przejawy

Mówiąc o przemocy domowej, wiele osób przywołuje obraz skórzanego pasa w rękach oprawcy, czyli myśli o przemocy fizycznej. Nie zawsze polega ono jednak na biciu. Czasami ma ona formę szturchania czy ciągnięcia za włosy. Zdarza się, że agresor rzuca w drugą osobę przedmiotami, co naraża ją na niebezpieczeństwo. Może on także notorycznie naruszać nietykalność osobistą ofiary. Przemoc fizyczna nie zawsze musi więc polegać na zadawaniu bólu – może również upokarzać, uprzedmiotawiać czy wywoływać lęk.

Obok przemocy fizycznej, często wymienia się również przemoc psychiczną. Można ją podzielić na dwie grupy. Przemoc „gorąca” polega na podnoszeniu głosu i obrażaniu ofiary, stosowaniu wulgaryzmów i gróźb. Jest ona łatwa do rozpoznania. Inaczej jest jednak w przypadku przemocy „zimnej”. Jej przykładami jest częsta krytyka, próby manipulacji, wyśmiewanie, zawstydzane czy kontrolowanie. Agresor może być spokojny, a nawet uśmiechnięty. Przez swoje zachowanie sprawa on, że jego bliski zaczyna wątpić w samego siebie, traci poczucie własnej wartości, czuje się psychicznie uzależniony od oprawcy i nie podejmuje próby, aby się od niego odciąć.

Może Cię zainteresować: Nasze kursy online

Kolejna odsłona to przemoc seksualna. Najczęściej polega ona na molestowaniu seksualnym lub gwałcie, choć nie tylko. Należy do niej również upokarzanie osoby ze względy na jej płeć, orientację czy potrzeby. Nieprzyjemne lub uprzedmiotawiające komentarze o podtekście seksualnym również należy uznać za przemoc.

W ostatnich latach zaczyna się coraz głośniej mówić o przemocy ekonomicznej. Nie jest to jednak zjawisko nowe. Polega ono na tym, że agresor uzależnia od siebie bliskiego pod względem finansowym. Częstym przykładem jest zabranianie drugiej osobie pracy zarobkowej bądź odbieranie jej wypłaty czy zasiłku. Sprawca przemocy sam decyduje o finansach, nie konsultuje się z drugą osobą. Może on wydzielać jej niewielkie kwoty, czasem nawet wymagając ich odpracowania. Ofiara przemocy musi wówczas prosić się nawet o pieniądze na zakup podstawowych środków higienicznych. Zdarza się, że sprawca sam decyduje o wspólnym majątku, wyprzedaje wspólne dobra bądź pozbywa się wszelkich oszczędności.

Czasem przemoc ma formę zaniedbania, które polega na zaniechaniu obowiązków względem drugiej osoby.  Może mieć ono charakter materialny i emocjonalny. Przykładowo, rodzice mogą nie interesować się tym, co dziecko je i nosi, oraz tym, czy chodzi do szkoły i czy ma wszystkie potrzebne książki oraz przybory. Ignorują oni dziecko, zupełnie nie przejmując się tym, co ono czuje, jakie ma potrzeby emocjonalne i gdzie aktualnie przebywa. Zaniedbanie może polegać także na niepodawaniu lekarstw i zaniechaniu leczenia osoby starszej.

Mało kto myśli o nadopiekuńczości w kategoriach przemocy. Niestety, zbyt duża nadopiekuńczość jest patologią, która sprawia, że wolność i prawa drugiej osoby są ograniczone. Ta forma przemocy najczęściej dotyka dzieci i młodzież, które nie mają szansy na to, aby dorosnąć, wyrobić sobie własne zdanie, wybrać partnera i swoją ścieżkę zawodową, czy wreszcie nauczyć się radzenia sobie w życiu na metodzie prób i błędów.

Więcej artykułów z dziedziny aktywizmu: Aktywizm

Podsumowanie

Przemoc domowa ma różne oblicza. Czasem jest łatwa do zidentyfikowania, bywa jednak, że trudno ją udowodnić. Nie każdy rodzaj przemocy zostawia ślady na ciele, ale na duszy – jak najbardziej. Osoby, które jej doświadczyły, często borykają się z niskim poczuciem własnej wartości i mają problem, aby zbudować szczęśliwe życie. Zdarza się, że same wchodzą w rolę agresora. Bardzo ważne jest więc to, aby społeczeństwo pozostało wrażliwe i reagowało na przypadki przemocy domowej.

Źródła:

Tracz-Dral J., Uregulowania prawne dotyczące przemocy w rodzinie na tle wybranych rozwiązań legislacyjnych, [w:] senat.gov.pl [online]. Dostępny w Internecie: https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/68/plik/ot-570.pdf (09.02.2020).

Justyna Janusz

Jestem absolwentką psychologii stosowanej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Odbyłam staż w 5. Wojskowym Szpitalu Klinicznym z Polikliniką w Krakowie na Oddziale Psychiatrii oraz w staż w Szkole Psychoterapeutów Instytutu Gestalt. Ukończone kursy: Interwencja Kryzysowa w Zachowaniach Suicydalnych, Racjonalna Terapia Zachowania I, Akademia Coachingu. Pracowałam w Punkcie Interwencji Kryzysowej w Wieliczce. W ramach współpracy z rosyjską organizacją Perspektivy zajmowałam się osobami niepełnosprawnymi w Sankt Petersburgu. Obecnie udzielam konsultacji online i prowadzę bloga psychologwsieci.pl.