Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy, leczenie

Data ostatniej aktualizacji: 16.03.2023

Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą o charakterze zapalnym, związaną z dysfunkcją układu immunologicznego. Dotyka głównie stawów, ale ma również wpływ na inne narządy. Nieleczona najczęściej prowadzi do niszczenia i deformacji stawów oraz uszkodzenia wielu narządów ludzkiego organizmu. Obecne metody leczenia u większości pacjentów dają pozytywne rezultaty i pomagają w zachowaniu sprawności.

Spis treści:

1. Czym jest reumatoidalne zapalenie stawów?
2. Najważniejsze objawy
3. Kogo najczęściej dotyka reumatoidalne zapalenie stawów?
4. Jak leczyć RZS?

Ten artykuł przeczytasz w 4 minuty.

Czym jest reumatoidalne zapalenie stawów?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest chorobą autoimmunologiczną i zapalną, bez jasno wyjaśnionej przyczyny. Charakteryzuje się tym, że układ odpornościowy organizmu atakuje własne zdrowe tkanki, powodując, często przewlekły stan zapalny różnych części ciała. Prowadzi on do bolesnego obrzęku i sztywności zaatakowanych stawów, a wraz z postępowaniem choroby, może spowodować ich deformację i uszkodzenie.

RZS zazwyczaj atakuje małe stawy, np. dłoni, nadgarstków, kolan i stóp, chociaż może również wpływać na większe stawy, takie jak ramiona i biodra oraz inne narządy, np. płuca, serce i oczy.

Najważniejsze objawy

Objawy reumatoidalnego zapalenia stawów różnią się u poszczególnych osób i mogą pojawiać się i znikać w miarę upływu czasu. W początkowej fazie, choroba bywa podstępna. Jako pierwsze zazwyczaj występują objawy ogólnoustrojowe, podobne jak w przypadku grypy, m.in. popołudniowe uczucie osłabienia, stan podgorączkowy, utrata apetytu, ból mięśni, wczesnoporanna sztywność stawów, spadek masy ciała.

Do najczęstszych objawów RZS należą:

1. Ból i sztywność stawów – występują najczęściej rano lub po okresach bezczynności.
2. Obrzęk stawów – może towarzyszyć mu również ciepło w dotyku.
3. Tkliwość stawu na ucisk – podczas podawania dłoni choremu, ucisk może spowodować u niego duży ból.
4. Zmniejszenie ruchomości w stawie – przez stan zapalny w stawie, chory traci zdolność do wykonywania pełnego zakresu ruchów.
5. Deformacja stawów – efekt wieloletniego oddziaływania choroby.
6. Zmęczenie – niska tolerancja na wysiłek, zadyszka, duszności, bóle w klatce piersiowej są głównymi objawami ze strony układu krążenia.  
7. Gorączka – w niektórych przypadkach RZS może powodować niską gorączkę, która często jest oznaką stanu zapalnego w organizmie.
8. Utrata apetytu – RZS może powodować utratę apetytu lub utratę wagi, co często wynika z odpowiedzi immunologicznej organizmu lub skutków ubocznych niektórych leków.
9. Anemia – chorzy na RZS miewają rozpoznaną niedokrwistość i nieprawidłowe ilości krwinek białych (leukocytów).
10. Inne objawy – RZS może również powodować stany zapalne w innych częściach ciała, takich jak oczy, płuca lub serce. Może to prowadzić do dolegliwości, takich jak ból / suchość oka, duszność lub ból w klatce piersiowej.

Sprawdź: Nasze kursy online

Kogo najczęściej dotyka reumatoidalne zapalenie stawów?

Niezwykle trudno jest wykazać konkretne przyczyny rozwoju RZS, jednak żeby doszło do rozwoju choroby, musi wystąpić kilka czynników równocześnie:

1. Płeć – kobiety są dwa do trzech razy bardziej narażone na rozwój choroby niż mężczyźni.
2. Zaburzenia układu immunologicznego – produkowane w organizmie przeciwciała zwalczają i niszczą własne tkanki.
3. Czynniki genetyczne – posiadanie członka rodziny chorego na RZS lub inne schorzenie autoimmunologiczne może zwiększać ryzyko rozwoju tej choroby, przykładowo u dziecka rodzica ze stwierdzonym RZS prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta 2 – 5 razy.
4. Palenie papierosów – u palaczy wzrasta ryzyko zachorowania, a dodatkowo RZS ma cięższy przebieg. 
5. Otyłość – osoby otyłe są bardziej narażone na zachorowanie.
6. Infekcje – niektóre patogeny / drobnoustroje odpowiedzialne są za rozwój procesu zapalnego w stawach. 

Jak leczyć RZS?

Nie ma lekarstwa na RZS, ale dostępne są różne rodzaje terapii, które mogą pomóc w opanowaniu objawów i spowolnieniu postępu choroby. Celem leczenia jest zmodyfikowanie przebiegu schorzenia i wydłużenie okresu remisji za pomocą leków. Pomogą one w utrzymaniu normalnego funkcjonowania chorego na co dzień poprzez złagodzenie objawów oraz zahamowanie degeneracji stawów. Ważne jest, aby zacząć leczenie zapalenia stawów jak najszybciej. Dzięki temu zwiększamy szanse na  dłuższe zachowanie sprawności fizycznej. 

Oprócz farmakoterapii, pacjent powinien zostać objęty również planem rehabilitacyjnym lub fizjoterateutycznym oraz wsparciem psychologicznym. W niektórych przypadkach, może być również potrzebna interwencja chirurgiczna.

Według obecnej wiedzy medycznej, RZS to choroba, której nie można zapobiec, jednak bardzo ważne jest to, aby jak najszybciej ją wykryć i wdrożyć specjalne leczenie. Pomoże ono osobom z RZS lepiej radzić sobie z objawami oraz prowadzić satysfakcjonujące i aktywne życie.

Może Cię zaciekawić: Ćwiczenia oddechowe – przykłady, zastosowanie

Źródła:

1. Smolen J.S., Landewé R., Breedveld F.C. i wsp. EULAR recommendations for the management of rheumatoid arthritis with synthetic and biological disease-modifying antirheumatic drugs: 2013 update. Ann Rheum Dis 2014; 73: 492–509.
2. Aletaha D., Neogi T., Silman A.J. i wsp. 2010 rheumatoid arthritis classification criteria: an American College of Rheumatology/European League Against Rheumatism collaborative initiative. Arthritis Rheum 2010; 62: 2569–2581.
3. Obowiązujący w Polsce Program Terapeutyczny leczenia RZS (08.2014) – obwieszczenie Ministra Zdrowia.
4. van Assen S., Agmon-Levin N., Elkayam O. i wsp. EULAR recommendations for vaccination in adult patients with autoimmune inflammatory rheumatic diseases. Ann Rheum Dis 2011 Mar;70 (3): 414–422.
5. Smith i inni (2021). Rheumatoid arthritis is a preventable disease: 11 ways to reduce your patients’ risk. Internal Medicine Journal.