Data ostatniej aktualizacji: 19.07.2022
Autor zdjęć: dr hab. n. med. Sławomir Murawiec
Na zdrowie psychiczne mieszkańców kraju ma wpływ bioróżnorodność gatunków roślin i ptaków – wskazują wyniki badania uzyskane na poziomie całego państwa, pochodzące z Niemiec. Ponieważ ten kraj sąsiaduje z Polską, można przypuszczać, że podobna zależność dotyczy także naszego społeczeństwa, tylko nie dysponujemy odpowiednimi danymi.
Spis treści:
Ten artykuł przeczytasz w 4 minuty.
Badania naukowe – wpływ roślin i ptaków na zdrowie psychiczne
Publikacja zespołu badaczy pod kierunkiem Joela Methorst’a z Frankfurtu nad Menem udowadnia, że ilość gatunków ptaków i roślin w otoczeniu koreluje z danymi socjoekonomicznymi na temat stanu zdrowia psychicznego mieszkańców.
Methorst i współpracownicy wskazują, że wiele dotychczas przeprowadzonych badań potwierdza pozytywny wpływ kontaktu z naturą wobec zdrowia ludzi. Udokumentowano ten pozytywny wpływ zarówno w odniesieniu do zdrowia psychicznego jak i fizycznego, na przykład w kontekście osób zamieszkujących w pobliżu parków miejskich lub zbiorników wodnych. Większość z tych badan koncentruje się jednak na wybranych aspektach, jak bliskość miejsc o naturalnym charakterze lub ich wielkość. Natomiast brakuje danych na temat związku zdrowia psychicznego i fizycznego z bogactwem gatunków na danym terenie (bioróżnorodnością).
Przeprowadzone dotychczas badania wskazywały, że wyższa liczba gatunków ptaków i roślin w parkach i generalnie w środowisku miejskim jest związana z poprawą psychologicznego dobrostanu ludzi. Dwie teorie, które są przywoływane jako wyjaśnienie tego zjawiska to ART (Attention Resoration Theory) i Stress Reduction Theory. W odniesieniu do zdrowia w szerszym wymiarze osoby odwiedzające parki charakteryzujące się większą bioróżnorodnością zgłaszały lepszy ogólny stan zdrowia, zarówno w sensie zdrowia psychicznego i fizycznego jak i wyższy stopień odczuwanej regeneracji.
Szkoła odpoczywania: sprawdź nasz kurs klikając tutaj.
Autorzy zauważają także, że dla wpływu zdrowotnego miało znaczenie subiektywne spostrzeganie bogactwa gatunków. Tak więc to subiektywne spostrzeganie bioróżnorodności (bogactwa gatunków roślin, ptaków, motyli) , a nie jej obiektywne jej pomiary mają wpływają na psychologiczny dobrostan osób odwiedzjących terany zielone.
Autorzy omawianego tu badania postanowili przebadać wskazane wyżej zależności na poziomie całego kraju – objęli badaniem całe Niemcy. W tym celu połączyli dane mako- ekologiczne i dane socjo-ekonomiczne z German Socio-Economic panel (SOEP). Jeśli chodzi o oceny bioróżnorodności skupili się na roślinach i ptakach. Uwzględnili zarówno ilość gatunków jak i ich liczebność (obfitość występowania) ptaków.
Dane dotyczące zdrowia mieszkańców całego kraju zostały zaczerpnięte z German Socio-Economic Panel. Dane te pozwalają na uzyskanie informacji o statusie socjo-ekonomicznym, demograficznym i zdrowotnym mieszkańców Niemiec. Są one przyporządkowane terytorialnie . Autorzy uzyskali dostępne w ramach tego panelu informacje dotyczące 8 zakresów zdrowia fizycznego i psychicznego. Uwzględnili także gęstość zaludnienia, dochód na głowę mieszkańca, współczynniki bezrobocia i wielkość poszczególnych jednostek terytorialnych kraju.
Dane dotyczące bogactwa gatunków i ilości ptaków uzyskano na podstawie „Atlas of German Breeding Birds’( Gedeon i wsp. 2014). Bogactwo gatunków ptaków wahało się od 59 do 146 w poszczególnych obszarach, a ich liczba od 1000 do 6000 par lęgowych. W przypadku oceny bioróżnorodności gatunków roślin posłużono się danymi co do ich występowania na terenie Niemiec.
Wyniki
Uzyskane przez badaczy wyniki wskazują na istnienie istotnej statystycznie korelacji pomiędzy bogactwem gatunków ptaków i roślin na danym terenie a zdrowiem psychicznym mieszkańców. Nie stwierdzono takiej zależności w odniesieniu do liczebności ptaków.
Jeśli chodzi o zdrowie fizyczne, nie potwierdzono istnienia związku między bioróżnorodnością gatunków roślin i ptaków, a tym wymiarem zdrowia.
Stwierdzono także, że niewielka odległość do publicznych parków ma pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne, natomiast jeśli są one w dalszej odległości od miejsca zamieszkania, to wywiera to negatywny wpływ na zdrowie. Jeśli miejsca zielone nie są dostępne w zakresie dystansu możliwego do przejścia pieszo, ma to zdecydowany negatywny wpływ na zdrowie fizyczne.
Przeczytaj także: Wpływ natury na zdrowie psychiczne
Podsumowanie
W posumowaniu autorzy wskazują, że istnieje pozytywny związek pomiędzy bogactwem gatunków roślin i ptaków na danym terenie, a zdrowiem psychicznym mieszkańców. Istnieje więc silny i udowodniony związek pomiędzy bioróżnorodnością z zdrowiem psychicznym.
Wyniki te są zgodne z danymi dostępnymi w wielu wcześniejszych publikacjach, które wskazują, że bioróżnorodność gatunków roślin i ptaków ma pozytywny wpływ na psychologiczny dobrostan ludzi przebywających w bogatszym środowisku przyrodniczym.
Autorzy komentują także brak wpływu ilości ptaków na samopoczucie psychiczne ludzi. Jednym z możliwych wyjaśnień jest to, ze niektóre powszechnie spotykane ptaki jak wrony czy mewy niekoniecznie wywołują pozytywne skojarzenia u ludzi. W tym kontekście bioróżnorodność (ilość gatunków) ptaków ma więc (w omawianym tu kontekście kontaktu z naturą) wpływ na samopoczucie i dobrostan ludzi.
Tak więc ochrona miejsc zachowujących duża bioróżnorodność gatunków (roślin i ptaków) ma znaczenie nie tylko ze względów na ochronę przyrody, ale także znacząco poprawia dobrostan mieszkańców i zależną od zdrowia psychicznego jakość życia. Może to być czynnik pozytywnie wpływający na zdrowie psychiczne populacji, jeśli weźmiemy pod uwagę nagromadzenie silnie stresujących czynników społecznych i ekonomicznych jakich doświadczają mieszkańcy Europy. W konsekwencji uzyskanych wyników jego autorzy proponują zastosowanie bioróżnorodności jako wskaźnika salutogenicznych (prozdrowotnych) cech obszarów naturalnych, krajobrazów i terenów zielonych w miastach.
Więcej ciekawych informacji: Terapia ze zwierzętami
Omówienie artykułu: Joel Methorst, Aletta Bonn, Melissa Marselle, Katrin Böhning-Gaese, Katrin Rehdanz: Species richness is positively related to mental health – A study for Germany. Landscape and Urban Planning, 2021;211: 104084
Autor omówienia: Sławomir Murawiec
Link do artykułu: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169204621000475
