Data ostatniej aktualizacji: 10.02.2022
W niniejszym artykule chciałbym przedstawić spojrzenie na ciało jako główny podmiot i element bazowy w leczeniu schorzeń, które wielu uważa za zaburzenia psychiczne.
Spis treści:
Ten artykuł przeczytasz w 3 minuty.
Czy mózg kontroluje całe ciało
Jako społeczeństwo, wierzymy w to, że mózg kontroluje całe ciało, a nasze przekonania na temat świadomości wynikają z tego założenia. Jednak, jeśli spojrzymy na ewolucję organizmów, od jednokomórkowców do złożonych organizmów wielokomórkowych, okazuje się, że komunikacja międzykomórkowa za pomocą hormonów i przekazywanie energii, a w konsekwencji ośrodkowy układ nerwowy wyewoluowały i dostosowały się do pełnienia różnych funkcji znacznie wcześniej nim pojawił się mózg (1). Mózg zaczął się rozwijać później, gdy organizmy stały się na tyle złożone, że musiały zwracać uwagę na wiele bodźców na raz i potrzebny był organ odpowiedzialny za analizę tych sygnałów (1).
Weźmy na przykład organizm jednokomórkowy, jakim jest ameba. Rejestruje ona niewiele bodźców, które mogą być tłumione i na które może reagować bez udziału mózgu. Taka zdolność nazywana jest odpornością i stanowi podstawową cechę odróżniającą systemy żywe od nieożywionych (3). Przejdźmy teraz do bardziej złożonego organizmu wielokomórkowego, jakim jest stułbia. Choć stułbia nie posiada ośrodkowego układu nerwowego, to ma sieć nerwów, pierścieni nerwowych i mniejszych nerwów, z których wszystkie przekazują impulsy po całym ciele, w reakcji na bodźce (4).
Poziomy rozwoju struktur mózgowych
W miarę jak przechodzimy do bardzo złożonych organizmów wielokomórkowych, możemy zaobserwować różne poziomy rozwoju struktur mózgowych. W przypadku aligatora wiemy, że ewolucja mózgu ogranicza się do prymitywnych układów: pnia mózgu, móżdżka, płaszcza i buławki węchowej. Rozwój tego prymitywnego mózgu oznacza, że połączenia neuronowe w ciele aligatora stały się na tyle złożone, że konieczne było powstanie ośrodka identyfikującego i zestawiającego różne sygnały przekazywane przez inne komórki. W tym przypadku, ze względu na ograniczoną pojemność, ma on ograniczony zakres reakcji na informacje, jakie do niego dochodzą. Rozwój mózgu umożliwił przetrwanie aligatorowi, który jest zdolny do rozpoznawania i śledzenia wzrokiem poruszających się obiektów. Aligator jest zdolny do reagowania na sytuacje budzące strach, a ponadto rozwinął części układu limbicznego, który daje poczucie nagrody i odpowiada za zapamiętywanie.
Idąc dalej w łańcuchu ewolucji, dochodzimy do małp. Na podstawie skanów i sekcji możemy stwierdzić, że mózg małpy obejmuje móżdżek, płaszcz, i buławkę węchową jak u aligatora, ale wyewoluował dalej i rozwinął kresomózgowie oraz różne warstwy kory. Dzięki tej ewolucji małpy mogą uczyć się, zapamiętywać, segregować informacje i działać na podstawie większej ilości bodźców. Ta ewolucja w strukturze mózgu umożliwiła małpom socjalizację i tworzenie więzi (4).
Świadomość człowieka
Wreszcie dochodzimy do złożonego mózgu człowieka. Biorąc pod uwagę wszystkie wcześniejsze informacje, wydaje się logicznym, że ewolucja u człowieka nie różni się od tych wymienionych powyżej. Jednak, w przeciwieństwie do ewolucji innych gatunków, w człowieku wyewoluowała świadomość, która pochodzi z różnych wysoce złożonych połączeń mózgowych i na poziomie kory nowej (5). Natomiast wydaje się, że ze względu na te połączenia, gdy źle odczytamy markery i sygnały z naszego ciała, są one mylone z problemami psychicznymi i tymi spowodowanymi przez mózg. Wiele z tego, co uważa się za zaburzenia psychiczne, to w rzeczywistości bodźce neuronowe stymulujące bazowe i pierwotne ośrodki mózgu.
Tutaj warto poddać rozwadze zastosowanie tej koncepcji w postrzeganiu zaburzeń zdrowia fizycznego i psychicznego. Na przykład, czy z góry założone teorie na temat lęku, który jest odczuwany głównie w sensie fizycznym, współgrają z tą koncepcją ewolucji? Czy możliwa jest praca na podstawie założenia, że nasz umysł i ciało są odrębnymi bytami?
Źródła:
- Scimeca, S. (2015). Evolution of brain elaboration. Philosophical transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological sciences, 370(1684), 20150054. https://doi.org/10.1098/rstb.2015.0054
- Kamino K., Kondo Y., Nakajima A., Honda-Kitahara M., Kaneko K., Sawai S. (2017). Fold-change detection and scale invariance of cell-cell signaling in social amoeba. Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA Online Edition: 2017/05/10, doi: 10.1073/pnas.1702181114.
- Dupre C, Yuste R (2017). Non-overlapping Neural Networks in Hydra vulgaris. Current Biology, 27, 8, P1085-1097, APRIL 24, 2017. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cub.2017.02.049
