Data ostatniej aktualizacji: 17.02.2022
Nie bez powodu polskie lasy łęgowe określane są jako odpowiednik tropikalnych lasów deszczowych. Wybujała roślinność i wyjątkowo korzystny mikroklimat stanowią idealne miejsce do życia dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Sprawdź, gdzie możesz zobaczyć bujne lasy łęgowe i dlaczego warto odwiedzić te wyjątkowe miejsca.
Spis treści:
- Lasy lęgowe – czym są?
- Lasy lęgowe – jak je rozpoznać wśród terenów zielonych?
- Gdzie rosną lasy lęgowe?
- Lasy lęgowe w Polsce – wyjątkowe siedliska przyrodnicze
- Co zagraża lasom lęgowym?
Ten artykuł przeczytasz w 5 minut.
Lasy lęgowe – czym są?
Od początku istnienia ludzkości lasy stanowiły miejsce schronienia dla zwierząt i ludzi. Historie o plemionach, które zamieszkują lasy w dorzeczach takich rzek jak Kongo, czy też Amazonka, są znane na całym świecie. Roślinność, która porasta żyzne gleby w tych miejscach do dziś stanowi miejsce schronienia i źródło pożywienia ludzi.
Europejskie, w tym również polskie lasy łęgowe, są odpowiednikiem tropikalnych lasów deszczowych. Pomimo różnych stref klimatycznych, panuje w nich bardzo podobny mikroklimat. Strzeliste drzewostany przepuszczają wystarczająco dużo światła, by w niższych partiach lasu mogły bujnie rosnąć dzikie drzewa owocowe, krzewy i grzyby. Gęste zarośla z dala od ingerencji człowieka, stanowią kryjówkę wielu gatunków ptaków i ssaków. Co ważne, rozwój łęg jest uwarunkowany poziomem ruchu wody w rzekach i potokach.
Wybrane dla Ciebie: Nasze kursy online
Lasy łęgowe — jak je rozpoznać wśród terenów zielonych?
Bujna roślinność lasów łęgowych to zasługa bardzo żyznych gleb. Muł, który niesie woda z górskich potoków lub rzek, osadza się na brzegach koryta. W okresie jesienno-zimowym oraz podczas wczesnej wiosny roztopy oraz opady deszczu często powodują, że rzeki zalewają przylegające do nich obszary. Dzięki temu ziemia staje się bardzo wilgotna, a gleba otrzymuje dodatkową porcję miko i makroelementów. Siedliska łęgowe występują najczęściej na glebach typu mady o odczynie obojętnym. Rzadziej spotyka się je na torfowiskach niskich.
Lasy łęgowe można również rozpoznać po rodzaju roślinności. Najczęściej te nadrzeczne zbiorowiska leśne są porośnięte wierzbami, jesionami i topolami. Roślinność w lasach łęgowych można podzielić na dwie grupy:
- związek Alno-Ulmion — lasy jesionowe, olszowe i wiązowe,
- związek Salicion albae — lasy topolowe i wierzbowe.
Gdzie rosną lasy łęgowe?
Lasy łęgowe występują na terenie całej Europy. W Polsce wszystkie rodzaje lasów zajmują 30 proc. powierzchni kraju, co stanowi około 6 proc. wszystkich lasów na terenie Unii Europejskiej i 0,23 proc. na całej kuli ziemskiej. Lasy łęgowe stanowią obecnie 0,39 proc. powierzchni polskich lasów, co stanowi 0,11 proc. powierzchni kraju.
Lasy łęgowe występują najczęściej na nizinach i wyżynach. Powstają w dolinach w sąsiedztwie większych rzek. Z łatwością takie siedliska można znaleźć na terenie Pojezierza Wielkopolskiego, Kotliny Toruńskiej, w dolinie Wisły i na obszarach Dolnej Odry. Łęgi znajdują się także na Żuławach.
Przeczytaj również: Moc lasu – Shinrin-Yoku
Lasy lęgowe w Polsce – wyjątkowe siedliska przyrodnicze
Cechą charakterystyczną tych wyjątkowych i niepowtarzalnych lasów jest ich mikroklimat. Najwyższe drzewa lasów łęgowych osiągają ok. 30 metrów wysokości. Przez to, że występują w bezpośredniej okolicy zbiorników wodnych, niższe warstwy przyrody bardziej się rozrastają. Podszyt chroni glebę przed wysychaniem i utratą wilgotności. Drzewa, takie jak czarny bez lub dzika porzeczka preferują miejsca zacienione, więc często można je zobaczyć w takich siedliskach. W symbiozę z jesionem i wiązem chętnie wchodzą grzyby smardzowate. Dogodne warunki klimatyczne pozwalają rozwijać się gatunkom niespotykanym w innych lasach.
Warto wiedzieć, że lasy łęgowe są zaliczane do roślinności azonalnej. Ta przynależność wynika ze szczególnej specyfikacji siedliska, a nie jak to zwykle bywa, ze stref roślinnych odpowiednich dla danych stref klimatycznych.
Co zagraża lasom łęgowym?
Wyjątkowy mikroklimat oraz piękne kompozycje drzewostanów przez współczesny pęd za rozwojem, narażone są na wyginięcie. Wraz z roślinnością umierają również ptaki i ssaki, które w wielu przypadkach są pod ochroną. Leśne zakamarki i szuwary to dla wielu gatunków idealne miejsca lęgowe. Podmokłe tereny zamieszkuje ptactwo wodno-błotne, płazy i gady, które potrzebują do życia bezpośredniego dostępu do środowiska wodnego.
Ochrona lasów łęgowych ma ogromne znaczenie dla całego ekosystemu. Prostowanie koryt, wzmacnianie brzegów rzek oraz sztuczne obniżanie poziomu wód gruntowych sprawia, że doliny się wysuszają. Skutkiem tego jest zmiana fauny i flory w lasach łęgowych.
Na te siedliska ogromny wpływ ma również rolnictwo. W celu pozyskania dodatkowych powierzchni uprawnych rolnicy karczują typową roślinność łęgową. Przez ingerencję człowieka lasy łęgowe stanowią coraz mniejszy udział procentowy we wszystkich terenach zielonych w Polsce. Skutki są nieodwracalne i stanowią ogromną stratę dla całego ekosystemu. Lasy łęgowe powinny być lepiej chronione przez obowiązujące przepisy. Biorąc pod uwagę obecne tempo rozwoju aglomeracji miejskich, zagrożenia powodziowe oraz progres rolnictwa, za kilkadziesiąt lat lasy łęgowe mogą całkowicie zniknąć z powierzchni Polski.
Przeczytaj również: Jak zrobić las w słoiku? Praktyczny poradnik
Źródła:
- Matuszkiewicz J., Zespoły leśne Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001
- Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
- Podbielkowski Z., Roślinność kuli ziemskiej, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975.
- Kaszyński B., Szczukowska H., Łęgi, polskie lasy deszczowe, Studia i Materiały CEPL w Rogowie, R. 14, Zeszyt 32, 3, 2012.
